سومین نشست گفت‌وگوی امنیت منطقه‌ای با حضور هشت کشور همسایه افغانستان و آسیای مرکزی (ایران، روسیه، هندوستان، قزاقستان، ترکمنستان، ازبکستان، تاجیکستان و قرقیزستان) روز گذشته در دهلی نو برگزار شد.
این نشست سه سال پیش با ابتکار ایران و بر اساس ملاحظات جدید که تبادل نظر جمعی میان دولت‌های منطقه را ضروری می‌ساخت، پایه‌گذاری و دو نشست ابتدایی آن در تهران برگزار شده بود.
با وجود این، نشست یک‌روزه اخیر، از دید تهران از سه بعد حائز اهمیت شد. نخست بحث امنیت جمعی است که اصلاً این نهاد از اول با همین هدف بنا شده است. بعد فرار مفتضحانه ایالات متحده از افغانستان که با خلأ قدرت موجود در این همسایه شرقی همراه شده، این روزها جغرافیای افغانستان را به کانونی مستعد برای رشد افراط‌گرایی و حضور گروه‌های تروریستی تبدیل کرده است.
از سویی بحث استفاده ابزاری آمریکا از تروریست‌ها برای ناامن سازی دوباره منطقه هم به‌جد مطرح است. علی شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی هم روز گذشته در سخنرانی خود ضمن اشاره به این نکته بر ضرورت افزایش تعاملات و همکاری‌های منطقه‌ای برای مقابله با تهدیدات و مؤلفه‌های ناامن‌ساز تأکید کرد.
پس یکی از ابعاد اهمیت چنین نشستی را در همفکری منطقه‌ای برای ایجاد امنیت مشارکتی و جمعی باید دانست، موضوعی که به‌جد از سوی تهران مهم است و حتی در رابطه با کشورهای عربی حاشیه جنوبی خلیج فارس با مطرح شدن «طرح صلح هرمز» دنبال می‌شود.
دومین بعد اهمیت، ضرورت مشارکت جدی‌تر دهلی نو در موضوع افغانستان از نگاه ایران است. از دید تهران همان‌گونه که برای برقراری صلح در افغانستان مشارکت همه اقوام و گروه‌های داخلی با هدف ایجاد دولت همه‌شمول لازم است، در بعد خارجی هم مشارکت همه همسایگان و به‌ویژه هندوستان در پروسه صلح غیرقابل انکار است.
به سبب تنش‌های موجود میان دهلی و اسلام‌آباد این دو کشور در سالیان اخیر، افغانستان را به صحنه تنش نیابتی و انتقام‌گیری از یکدیگر تبدیل کرده‌اند و متأسفانه در این بین تنها این مردم افغانستان هستند که زیان می‌بینند. چیزی که تهران می‌خواهد مشارکت همه همسایگان در ایجاد امنیت منطقه‌ای است.
اما عامل سوم اهمیت نشست مذکور از منظر استقبال تهران و دهلی نو بر ادامه همکاری‌های گذشته است. موافقت‌نامه راهبردی تأسیس دالان حمل‌ونقل و گذر بین‌المللی بین ایران، هند و افغانستان موسوم به «موافقت‌نامه چابهار»، خرداد سال ۱۳۹۵ در حضور سران سه کشور امضا شد.
با سقوط دولت کابل و استقرار طالبان اکنون ادامه این پروسه در هاله‌ای از ابهام قرار گرفته است. ایران و هند در چند ماه اخیر بارها بر ضرورت تداوم اجرای موافقت‌نامه‌های گذشته تأکید کرده‌اند، موضوعی که البته با استقبال طالبان هم مواجه شده است.
نشست مذکور می‌تواند فرصت خوبی برای تهران و دهلی فراهم آورد تا رایزنی‌ها بر سر این موضوع را متناسب با تغییرات جدید پیگیری کنند و به سرانجام برسانند.
نظر شما